Нұр-Сұлтанда кәсіпкерлер жаңа бизнес орнын белсенді түрде зерттеп жатыр. Көппәтерлі үйлерді басқару моделінің Пәтер иелері кооперативінен (ПИК) Мүлік иелерінің бірлестігіне (МИБ) өзгеруіне байланысты нарықта тұрғын үй қорын күтіп ұстау мен басқарудың перспективалары ашылды. Алайда, осы жылдың өзінде ғана дамуына 100 млн теңгеден астам қаражат салынған бизнес күмән тудырды

Ағымдағы жылдың 21 қыркүйегінде Қазақстан Республикасының Бірінші вице-министрі облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларының әкімдеріне басқарудың жаңа формаларына көшу және өңірлерде жоспарланған реформаларды ілгерілету үшін Жобалық кеңселер құру туралы бұйрық жіберді.

ҚР Индустрия және инфрақұрылымды дамыту министрлігінің тапсырмасы бойынша әкімдіктер жанындағы жобалық кеңселер кәсіпкерлік субъектілерінің қазіргі істеп жатқан ісімен айналысады, яғни мемлекет дамып келе жатқан нарыққа шығуды және онда ақысыз қызмет көрсетуді жоспарлап отыр, сол арқылы құрылатын бизнес түрін толығымен жояды.

Бұл мәселе бүгін Ирак Елекеевтің төрағалық етуімен Нұр-Сұлтан қаласы кәсіпкерлер палатасының кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің кезекті отырысы барысында қаралды.

Нұр-Сұлтан қаласы Кәсіпкерлер палатасы директорының орынбасары Қуанышбек Мұқаш тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық нарығында 100 адамнан тұратын 10-нан астам жеке компания жұмыс істейтінін айтты. Көп пәтерлі үйлерді басқарудың және басқарудың жаңа формаларына көшу үшін олар сертификаттау, жалпы меншікті басқару үшін бірқатар IT өнімдерін әзірледі, оның ішінде бухгалтерлік кеңес беру, телеметрия, онлайн оқыту, маркетинг, аналитика және болжау, бастамашыл топтарды, кондоминиумды басқару органдарын қолдау мен кеңес беру, жиналыстар өткізу, онлайн дауыс беру, заң қызметтерін ұсыну.

«Қазіргі уақытта кәсіпкерлер елорда тұрғындарына цифрландыру объектілері арқылы өз үйлерін басқаруға барлық мүмкіндіктерді жасады – онлайн кездесулер (жиналыстар) өткізу, үй мәселелеріне қатысты дауыс беру, төлем жасау, өтінімдерді жіберу және тағы басқалар. Пандемияға қарамастан, бизнес тұрғындардың 250 онлайн кездесулерін өткізуді қамтамасыз етті, 30-дан астам МИБ-ке кеңес берілді, және кілтпен тіркеуді жүзеге асыруға қолдау көрсетілді. Жалпы, елордада бизнес қауымдастығы «iQamal» заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлер Ассоциациясының қатысуымен 100-ден астам МИБ құрды және басқару органдарының қызметіне жан-жақты қолдау ұйымдастырды», – деп хабарлады Қуанышбек Мұқаш.

Ол заңды тұлғалар санының (меншік иелері бірлестіктерін тіркеу) 2000-ға дейін ұлғаюы күтілетіндігін, бұл шамамен 5000 жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік беретіндігін баса айтты. Бұл өз кезегінде жұмыссыздарды қайта даярлау арқылы пандемиямен туындаған жұмыссыздықты азайтуға көмектеседі.

«Алайда, қазіргі кезде индустрия және инфрақұрылымды дамыту министрлігінің іс-әрекеттері осы саланы дамытуға арналған инвестициялар мен бизнес-жоспарларға қауіп төндіруде. Жобалық кеңселердің құрамына әкімдік, тұрғын үй инспекциясы, әділет органдарының өкілдері кіреді, ал басшысы әкімдіктер жанындағы ТКШ бөлімінің бастығы болады. Мынадай сұрақ туындайды: Бюджетте қаражаттың жетіспеушілігі, мемлекеттік қызметкерлердің қысқаруы және мемлекеттік аппараттың объективті заңнамалық себептермен икемсіздігімен байланысты басқа проблемалар кезеңінде ИИДМ не себепті бизнес-қоғамдастықпен бәсекелес құрылымды құру қажет?» – деп сұрақ қойды елордалық кәсіпкерлер Палатасы директорының орынбасары.

Кездесу барысында кәсіпкерлер, сондай-ақ Нұр-сұлтан қаласының тұрғын үй басқармасы, ҚР ИИДМ Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитеті, «Қазақстандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту және дамыту орталығы» АҚ-ның өкілдері осы мәселе бойынша өз ойларымен бөлісті.

Iqamal қауымдастығының президенті Гүлвира Әбетова 2020 жылдың ақпан айында қауымдастық жаңа реформаны елордалық әкімдікпен бірлесіп іске асыру бойынш ажұмыс істеп жатқанын айтты.

 «Біз өз жоспарларымызды, даму стратегиямызды ұсындық, біз сұхбат алаңдарын жүргізіп жатырмыз, біз барлық сарапшылар қауымдастығын шақырамыз, 2019 жылдан бастап елорда әкімі бұл жобалардың барлығын қолдады, бірақ орталық мемлекеттік органдар әлі де болса бизнес-орындарды басып алуға тырысуда. Жобалық кеңселерді дамыту стратегиясына қатысты сұрақтарымызға жауап болмады. Сондай-ақ, квазимемлекеттік сектордың тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығындағы функциялары түсініксіз. Жобалық кеңсе қандай қызмет түрлерін, қай мерзімге және кімге ұсынады түсініксіз», – деді ол.

 Тәуелсіз сарапшы Ержан Исмагелов жүйдегі өзгерістер тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында немқұрайлылықты алып тастауға негізделуі қажеттігін, тұрғындар пәтер олардың меншігі, ал меншікті күтіп, соған жауапты болу ықажеттігін атап өтті.

 «Меншік иелерінің бірлестігі Германиядан алынған тәжірибе. Онда бұл саланы өзін-өзі реттейтін ұйымдар басқарады. Өзгерістер талқылау арқылы өтеді», – деді ол.

Бизнестің сұрақтарына «Қазақстан тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты модернизациялау және дамыту» АҚ басқарма төрағасы Мейіржан Мәкенов жауап берді, өйткені салалық мемлекеттік органдардың өкілдері жиынға келмеді.

 «Басты мақсатымыз – өңірлердегі әкімдіктермен бірлесе отырып,  бірге МИБ құру және қарапайым серіктестік арқылы жаңа басқару әдістеріне көшудің жаңа реформасы бойынша кең ауқымды үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу және жүргізу. Насихат жұмыстары нормативтік-құқықтық актілерг есілтемелер, нормативтік акітлер туралы мәлеметтерді таратудан тұрады, осылайша тұрғындар әрі пәтер иелері тұрғын үй қорын басқаоуда өз құқықтары мен мүмкіндіктер біле алады», – деді Қазақстан тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты модернизациялау және дамыту» АҚ басқарма төрағасы

Сонымен бірге, спикер жобалық кеңселер тұрғын үй қорын тіркеу және күтіп ұстауға қатысты ешқандай консультациялық қызмет көрсетпейтіндігін баса айтты. Олар жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметкерлерінің білімін жетілдіру үшін жұмыс істейді. Жоба кеңселерінің жұмыс уақыты әзірге анықталған жоқ. Оларды және олардың қызметкерлеріне еңбекақы қаражат бюджеттен бөлінбейді. Осылайша, бұл сектор бизнесте қалады.

Кездесуді қорытындылай келе, Нұр-Сұлтан қаласы ӨКП Өңірлік кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі кеңестің төрағасы Ирак Елекеев бұл мәселе бойынша нақты түсініктемелер беру туралы өтініш хаттармен ҚР МІІР-мен ақпарат жіберілетіндігін атап өтті. Мәселе республика ауқымында маңызы бар болғандықтан, ақпарат «Атамекен» ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасына жіберіледі.